Groene zone

De site van Umicore in Hoboken vindt haar oorsprong in 1887. De Duitse bedrijven Metallgesellschaft en Degussa richtten toen langs de oevers van de Schelde de Sociéte Générale Metallurgique op om zilver te winnen uit concentraten en bijproducten van loodhoudende ertsen. Met de verdere industriële ontwikkeling van het gebied in de 19e en 20ste eeuw, de komst van scheepswerven en andere fabrieken, ontwikkelde zich ook huisvesting vaak in de directe nabijheid van industrie.

De site en de buurt – de wijken Moretusburg en Hertogvelden – zijn doorheen de tijd steeds dichter naar elkaar gegroeid, tot op een punt dat ze aan elkaar grensden. De huizen in de aanpalende Curiestraat, die dateren van 1958, liggen op enkele meters van de het fabrieksterrein.

Waarom een groene zone?

De nabijheid van industrie en woongebied brengt uitdagingen met zich mee. De halfjaarlijkse lood-in-bloedmetingen, uitgevoerd door het Provinciaal Instituut voor Hygiëne (PIH) van de provincie Antwerpen, laten telkens zien dat kinderen die het dichtst bij de site wonen, in zone 1, gemiddeld hogere bloedwaarden hebben dan de kinderen die verder weg wonen.

De site van Umicore in Hoboken zet zich in om de invloed van haar activiteiten op de buurt zoveel mogelijk te beperken, zowel met tal van milieumaatregelen op de site, als met het aanleggen van een groene zone. Deze structurele en duurzame maatregel zal afstand scheppen tussen het naastgelegen woongebied en de site. 

De groene zone beslaat ongeveer zes hectare. Eén hectare bos is in het voorjaar van 2021 binnen de muren van ons fabrieksterrein aangelegd, aan de kant van de woonwijk. Aangrenzend buiten de site komt een bos van ongeveer vijf hectare. Dit moerassig broekbos met inheemse boomsoorten zal naar verwacht in 2024 worden aangelegd. Het zal niet toegankelijk zijn voor publiek. 

Lees meer over het onderzoek van Arcadis: Onderzoek van Arcadis toont het positieve effect aan van de aanleg van de groene zone.

Lood-in-bloedmetingen als grondslag voor zone-opdeling

De wijken Moretusburg en een deel van Hertogvelden zijn ingedeeld in drie zones, gerelateerd aan de halfjaarlijkse lood-in-bloedmetingen en analyses door het PIH. De invloed van de site op de buurt is het grootst in de aanpalende zone 1. Het is deze indeling die aan de basis lag van de gezamenlijke beslissing van Umicore en de Provincie Antwerpen om daar de groene zone aan te leggen.

Aanloop naar de aanleg groene zone

Zone1

Om de groene zone te kunnen aanleggen, heeft Umicore alle bewoners in zone 1, die het dichtst bij het fabrieksterrein wonen, aangeboden om hun woningen te kopen. Bijna alle bewoners zijn op het aanbod ingegaan: meer dan 97% van de woningen werd tot nog toe verkocht. Het aanbod van Umicore loopt sinds eind 2020 en is nog open.

Zone 2

In zone 2, verder weg van de site, konden bewoners met kinderen tot 12 jaar eveneens vrijwillig hun huizen aanbieden voor verkoop aan Umicore. In zone 2 werden bijna 100 woningen vrijwillig verkocht aan Umicore. Het aanbod voor zone 2 werd eind 2021 afgesloten. Het is dus niet meer geldig voor bewoners met kinderen tot 12 jaar die na 2021 in zone 2 zijn komen wonen. De huizen die Umicore heeft gekocht worden onder andere indien nodig opgeknapt voor verhuur of krijgen een andere bestemming. Ze zullen niet worden verhuurd aan gezinnen met kinderen tot 12 jaar.

Gefaseerde afbraakwerken

Voor de aanleg van de groene zone worden in totaal 186 woningen in zone 1 afgebroken. Umicore koos voor een gefaseerde aanpak waarbij de eerste fase diende om de effectiviteit van stofbeperkende- en veiligheidsmaatregelen op en rond de werven te testen. Na de afbraak van de eerste 17 huizen in mei 2023 werd samen met de aannemer vastgesteld dat alle getroffen maatregelen ruimschoots volstonden. Dankzij deze ervaringen kan de aannemer de afbraakwerken tijdens de tweede fase van de resterende 168 huizen zo goed, efficiënt en veilig mogelijk laten verlopen voor de buurtbewoners van Moretusburg. De start van de tweede fase vindt plaats in tussen oktober 2023 en november 2024.

Timing van de werkzaamheden tweede fase

Afhankelijk van de weersomstandigheden duren de afbraakwerken naar verwacht maximaal vier maanden. De weersomstandigheden hebben voornamelijk te maken met de windkracht en het zo veel mogelijk beperken van opwaaiend stof. 

• Oktober 2023:
  • Afbakenen van de werf in zone 1 met hekken, bedekt met doeken
  • Uitvoeren van niet-vergunningsplichtige werken, zoals asbestverwijdering, volgens de wettelijke procedure

• November 2023 tot juni 2024:
  • Afbraak van de resterende 168 woningen in zone 1
  • Nivelleren en klaarmaken van op het vrijgekomen terrein

• Oktober 2024 tot februari 2025:
  • Aanplanten van bomen en struiken op het terrein van ongeveer vijf hectare
    
    

Opvolging en bestrijden van stofverspreiding

Umicore in Hoboken nam samen met de aannemer doeltreffende maatregelen om stofverspreiding op en rond de werven te vermijden. De afspraken met de aannemer worden nauw opgevolgd en er is systematisch toezicht op de werf.

Enkele voorbeelden van stofbeperkende maatregelen: 

• De werfzone wordt afgesloten met hekken die voorzien zijn van stofschermen

• Voor de start van de afbraakwerken wordt het betrokken huis nat gesproeid

• Tijdens de werken slaan mistkanon(nen) stofverspreiding neer

• Indien er stof vrij komt, legt de aannemer de werken direct stil en neemt extra maatregelen om stofverspreiding te voorkomen

• Umicore monitort stofverspreiding via haar drie meetstations in de buurt

• Na elke werkdag worden de betrokken straten gereinigd

• Het puin en afbraakmaterialen worden nat en afgedekt in vrachtwagens afgevoerd

Om de geluidshinder te beperken, werkt de aannemer enkel overdag en van maandag tot en met vrijdag.

Monitoren van stof – meetstations en windbarometer

Onze dienst leefmilieu en onze R&D-afdeling volgen het eventueel vrijkomen van stof tijdens de werken extra intensief op en analyseren de gegevens van onze eigen drie meetstations in de buurt en op het fabrieksterrein.

Daarnaast gebruiken we sinds begin 2021 een windbarometer op onze site om stofverspreiding te vermijden. In functie van de voorspelde windkracht passen we onze operationele activiteiten aan. De windbarometer wordt nu ook ingezet voor de afbraakwerken van de huizen.

Kleurcodes geven aan welke werkzaamheden kunnen plaatsvinden:

• Groen: Alle werkzaamheden vinden plaats.
• Oranje: Sloopwerken met de kraan liggen stil. Afbraken binnenshuis met gesloten ramen en deuren blijft mogelijk.
• Rood: Alle werken liggen tijdelijk stil bij een windkrachtvoorspelling van 6 Beaufort of meer.